อรรถกถาฐิติสูตรที่ 2

พึงทราบวินิจฉัยในสูตรที่ 2 เป็นต้น ดังต่อไปนี้ :-
บทว่า น สมาธิสฺมึ ฐิติกุสโล ความว่า ไม่ฉลาดที่จะหยุดฌาน
ไว้ได้ คือไม่สามารถจะหยุดฌานไว้ได้ชั่ว 7-8 ลัดนิ้วมือ.
จบ อรรถกถาฐิติสูตรที่ 2

3. วุฏฐานสูตร

[588] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน ? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
ตั้งจิตมั่นในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการออกจากสมาธิ 1 บางคนฉลาด
ในการออกจากสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ 1 บางคน
ไม่ฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ และไม่ฉลาดในการออกจาก
สมาธิ 1 บางคนฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ และฉลาดในการ
ออกจากสมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในการตั้งจิตมั่น
ในสมาธิ และฉลาดในการออกจากสมาธิ นับว่าเป็นผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด
เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4 จำพวกนั้น เปรียบเหมือน
นมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ.
จบ วุฏฐานสูตรที่ 3

อรรถกถาวุฏฐานสูตรที่ 3

บทว่า น สมาธิสฺมึ วุฏฺานกุสโล ความว่า ไม่ฉลาดจะออก
จากฌาน คือ ไม่สามารถจะออกได้ตามเวลาที่กำหนดไว้
จบ อรรถกถาวุฏฐานสูตรที่ 3

4. กัลลิตสูตร

[589] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน ? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
ตั้งจิตมั่นในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ 1 บางคน
ฉลาดในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ 1
บางคนไม่ฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ และไม่ฉลาดในความเป็น
ผู้ฉลาดในสมาธิ 1 บางคนฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ และฉลาดใน
ความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ 1 ใน 4 จำพวกนั้น ผู้ได้ฌานที่ฉลาดในการ
ตั้งจิตมั่นในสมาธิ และฉลาดในความเป็นผู้ฉลาดในสมาธิ นับว่าเป็น
ผู้เลิศ ประเสริฐที่สุด เป็นประธาน สูงสุด และดีกว่าผู้ได้ฌานทั้ง 4
จำพวกนั้น เปรียบเหมือนนมสดเกิดจากแม่โค นมส้มเกิดจากนมสด ฯลฯ.
จบ กัลลิตสูตรที่ 4

อรรถกถากัลลิสูตรที่ 4

บทว่า น สมาธิสฺมึ กลฺลิตกุสฺโล ความว่า ไม่ฉลาดที่จะยังจิต
ให้ร่าเริงแล้วทำให้สามารถ.
จบ อรรถกถากัลลิตสูตรที่ 4

5. อารัมมณสูตร

[590] กรุงสาวัตถี. ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ผู้ได้ฌาน 4 จำพวกนี้
4 จำพวกเป็นไฉน ? คือ ผู้ได้ฌานบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ฉลาดในการ
ตั้งจิตมั่นในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในอารมณ์ในสมาธิ 1 บางคนฉลาด
ในอารมณ์ในสมาธิ แต่ไม่ฉลาดในการตั้งจิตมั่นในสมาธิ 1 บางคน